THE ROLE AND IMPORTANCE OF ÇANAKKALE in TURKISH MARITIME HISTORY

Rüştü ILGAR

Yazarlar

Rüştü ILGAR Prof.Dr

Özet

Bu çalışmada, Türk denizcilik tarihinin gelişiminde rolü olan Çanakkale limanları ve Türk denizcilerinin yeri ve önemi incelenmiştir. "Denizciler Yatağı" olarak adlandırılan Çanakkale, Türk denizcilik tarihine çok değerli deniz bilimcileri ve amiraller kazandırmıştır. Çanakkale'de denizcilik faaliyetleri antik çağlardan günümüze kadar ticari amaçlı olarak ön plana çıkmış ve denizciliğin gelişmesi için sürekli teşvik edilmiştir. Çanakkale'deki başlıca limanlar Behramkale (Assos), Babakale, Gelibolu, Kilitbahir, Lâpseki, Ecebat (Maydos) ve Çanakkale merkez limanıdır. Türkler başlangıçta bu limanlara yetrince gereken önemi vermemişlerdir. Daha sonra limanlar üzerinden ticareti geliştirmek için büyük çaba sarf edilmiştir. antik çağdaki Troia ile birlikte parlak bir yerleşim dönemi geçiren Çanakkale ili, 14. ve 15. yüzyıllarda Bizans'ın değişiminden sonra Doğu ve Batı ülkeleri arasındaki karayolu bağlantısında eski önemini yitirmiştir. Çanakkale'nin asıl önemi kıyı yerleşmelerinin denize yönelmesi ve Süleyman Paşa'nın 1354 yılında Rumeli'ye geçmesiyle başlamıştır. Denizciliğin gelişim sürecinde ülkenin üç tarafı denizlerle çevrili olmasından dolayı ön plan çıkmıştır. Türk denizciliğine tersanecilik açısından ihtiyacın başladığı yer Gelibolu'dadır. Burası aynı zamanda Osmanlı İmparatorluğu'nun Balkanlar'a açılan ilk kapısı ve ilk deniz üssüydü. Burada tersane inşasına 1390 yılında Yıldırım Bayezid döneminde başlamıştır. Haliç Tersanesi'nin kuruluşuna kadar Osmanlı'nın en önemli deniz üssüydü. Günümüzdeki ise Çanakkale limanı, İÇTAŞ, Akçansa Çanakkale Limanı ile ticari açıdan önemlidir.

Referanslar

. Doğaner, S. (1994). Çanakkale Boğazı Kıyılarının Coğrafyası. Türk Coğrafya Dergisi, 29, p.125-159, İstanbul.

. İlgürel M. 1993. "Çaka Bey" Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 8, pp. 186-188, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara.

. Alkayış M.F.2014. "Sea and Maritime Concepts in Old Turkish", International Piri Reis and Turkish Maritime History Symposium Turkish Maritime History Proceedings, C. 6, p. 3, 26-29 September 2013, TTK publications, Ankara.

. Döğüş, S. 2014. "Beylikler Dönemi Türk Denizciliği ve Gazi Umur Efsanesi", Uluslararası Piri Reis ve Türk Denizcilik Tarihi Sempozyumu Türk Denizcilik Tarihi Bildiriler, C. 3, pp. 15-48, 26- 29 September 2013, TTK Yayınları, Ankara.

. Turan O. 2008. Seljuklar and History of Turkish-Islamic Civilization, p. 294, Ötüken Neşriyat, Istanbul

. Kerimoğlu H.T., 2010. Türk Deniz Ticareti Tarihi Sempozyumu 2010 (9 Nisan 2010). Yıl 2009, Cilt: 8 Sayı.18-19, İzmir.

. Bostan, İ. 2007. "Preveze Naval Battle," Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 34, pp. 343- 345, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara.

. Sevimay, H.R. 1992. Osmanlıdan Günümüze Denizcilik Sektörü, Politikalar, Uygulamalar, Sorunlar ve Çözümler, Özel Baskı. İstanbul.

. Sproull, N. L. (1988). Handbook of Research Methods, London, The Scarecrow Press.

. Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2007). Research methods in education (6th ed.). Routledge/Taylor & Francis Group

. Ilgürel M. 2001. Osmanlı Denizciliğinin İlk Devirleri, Belleten, 2001; 65(): 637-654. doi:10.37879/belleten.2001.637

. Bostan, İ. 2015. Beylikten İmparatorluğa Osmanlı Denizciliği, Kitap Yayınevi, İstanbul

. İlgürel, M. 1989. “Türklerin Batı Anadolu Sahil Güvenliğine Verdikleri Önem”, Türk K ültürü Araştırmaları, XXVII (1-2): 111-124.

. Boran, A. 2001. Anadolu’daki İç Kale Cami ve Mescidleri, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.

.Thompson, G.L. & Wilson, M. 2016. Paul’s walk to Assos: A hodological inquiry into its geography, archaeology, and purpose. In: Alan Cadwallader (ed.). Stones, Bones and the sacred: Essays from the Colloquia on Material Culture and Ancient Religion in honor of Dennis E. Smith. Atlanta: SBL.

. Serdaroğlu, Ü. 2004. “Assos”, Çanakkale-Troas Arkeoloji Buluşması III, Kent ve Su, 30 Ağustus-3 Eylül 2004 - Yalı Hanı Bildiriler, (ed. Veysel Tolun), Çanakkale: Aynalı Matbaacılık ve Gazetecilik, 17-19.

. Dökmeci, V. 2011. "According to Venetian Sources, Ottoman Seafaring and Piracy in the Periods of Bayezid II and Selim I." Mediterranean World Studies, Istanbul.

. Bostan, İ. 2002. "Kemal Reis" Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 25, pp. 226-227,Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara.

. Soucek, S. 1992. “Islamic Charting in the Mediterranean,” In J. B. Harley and D. Woodward, eds.[I] Cartography in the Traditional Islamic and South Asian Societies[/I]. Vol. 2, book 1, Chicago: University of Chicago Press, pp. 263–272.

. Brotton J., 1997. Trading Territories: Mapping the Early Modern World, Reaktion Books, ISBN 978-1-86189-011-5, p.108

. Loupis, D. 2004. Piri Reis' Book on Navigation (Kitab-i Bahriyye) as a Geography Handbook, Bilkent University, p.39

https://www.dzkk.tsk.tr/ArsivAskeri · Tarih/icerik/deniz-kuvvetleri-komutanligi

https://canakkale.csb.gov.gov.tr/ geography-5389

http://tr.travelogues.gr/tag.php?view=11439

http://tr.travelogues.gr/tag.php?view=9268