BİYOTERÖRİZM VE POTANSİYEL BİYOTERÖRİZM AJANI OLAN PARAZİTLER
Abstract views: 455 / PDF downloads: 188Keywords:
Biyoterörizm, , protozoon, , zoonozAbstract
Birçok biyolojik ajan biyoterörizm için potansiyel bir risk teşkil etmektedir. Biyoterörizm ajanı olarak her ne kadar bakteriler ve virüsler dikkate alınsa da, parazitler de günümüzde potansiyel biyoterörizm ajanı olarak değerlendirilmektedir. Parazitler gıda ve sulara katılarak salgınlar oluşturabilir ve insanların paniğe sürüklenmesine neden olabilirler. Ayrıca vektörlerle bulaşan paraziter ajanlar da poransiyel biyoterörizm ajanı olarak kabul edilebilirler. Parazitler orta derecede yayılım göstermeleri, orta düzeyde morbidite ve düşük düzeyde mortaliteye sebep olmaları bakımından Kategori B biyoterörizm ajanı olarak değerlendirilmektedir. Bu derleme de potansiyel biyoterörizm ajanı olarak değerlendirilen Cryptosporidium spp., Cyclospora cayetanensis, Toxoplasma gondii, Entamoeba histolytica, Giardia intestinalis ve helmintler hakkında bilgi verilmesi amaçlanmıştır.
References
Kucik, C. J., Martin, G. L., Sortor, B. V. (2004): Common intestinal parasites. Am Fam Physician 69(5): 1161-1168.
Tin, D., Sabeti, P., Ciottone, G. R. (2022): Bioterrorism: An analysis of biological agents used in terrorist events. Am J Emerg Med 54: 117–121.
Yadav, P., Blaine, L. (2004): Microbiological threats to homeland security. IEEE Eng Med Biol Mag 23(1): 136-141.
Yüksel, O., Erdem, R. (2016): Biyoterörizm ve sağlık. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi 19(2): 203-222.
Ak, M. (2017): Parazitoloji ve biyogüvenlik. 20. Ulusal Parazitoloji Kongresi (Uluslararası Katılımlı), Eskişehir, Türkiye, Özet Kitabı.
Bossi, P., Garinb, D., Guihot, A., Gay, F., Crance, J. M., Debordc, T., Autrand, B., Bricaire, F. (2006): Bioterrorism: Management of major biological agents. Cell Mol Life Sci 63(19-20): 2196-2212.
Jansen, H. J., Breeveld, F. J., Stijnis, C., Grobusch, M. P. (2014): Biological warfare, bioterrorism, and biocrime. Clin Microbiol Infect 20: 488–496.
Khan, A. S., Levitt, A. M., Sage, M. J. (2000): Biological and chemical terrorism; strategic plan for preparedness and response: recommendations of the CDC Strategic Planning Workgroup.
King, P., Tyler K. M., Hunter, P. R. (2019): Anthroponotic transmission of Cryptosporidium parvum predominates in countries with poorer sanitation: a systematic review and meta-analysis. Parasit Vectors 12: 16.
Börekçi, G., Otağ, F., Emekdaş, G. (2005): Mersin’de bir gecekondu mahallesinde yaşayan ailelerde Cryptosporidium prevalansı. İnfeksiyon Derg 19(1): 39-46.
Carter, B. L., Chalmers, R. M., Davies, A. P. (2020): Health sequelae of human cryptosporidiosis in industrialised countries: a systematic review. Parasit Vectors 13: 443.
Robertson, L. J, Johansen, Ø.H., Kifleyohannes, T., Efunshile, A. M., Terefe, G. (2020): Cryptosporidium infections in Africa—How important is zoonotic transmission? A review of the evidence. Front Vet Sci 7: 575881.
Fayer, R., Morgan, U., Upton, S. J. (2000): Epidemiology of Cryptosporidium: transmission, detection and identification. Int J Parasitol, 30(12-13): 1305-1322.
Millar, B. C., Finn, M., Xiao, L., Lowery, C. J., Dooley, J. S., Moore, J. E. (2002): Cryptosporidium in foodstuffs—an emerging aetiological route of human foodborne illness. Trends Food Sci & Technol 13(5): 168-187.
Koutsoumanis, K., Allende, A., Alvarez-Ordonez, A., Bolton, D., Bover-Cid, S., Chemaly, M., Davies, R., De Cesare, A., Herman, L., Hilbert, F., Lindqvist, R., Nauta, M., Peixe, L., Ru, G., Simmons, M., Skandamis, P., Suffredini, E., Caccio, S., Chalmers, R., Deplazes, P., Devleesschauwer, B., Innes, E., Romig, T., Van der Giessen, J., Hempen, M., Van der Stede, Y., Robertson, L. (2018): Public health risks associated with food-borne parasites. EFSA Journal 16 (12): 5495.
Direkel, Ş., Özerol, H. İ., Durmaz, R. (2008): İshalli hastalarda Cryptosporidium parvum’un ELISA ve Modifiye Ehrlich-Ziehl-Neelsen boyama yöntemleriyle araştırılması. Mersin Univ Sağlık Bilim Derg 1(1): 20-25.
Current, W. L., Garcia, L. S. (1991): Cryptosporidiosis. Clin Microbiol Rev 4(3): 325-358.
Korkmaz M. (2000): Sporozoonlarla oluşan diyareler. II. Ulusal Tropikal Hastalıklar Kongresi Şanlıurfa, Türkiye, Özet Kitabı.
Döşkaya, M., Dayangaç, N., Kuman, H. A. (2003): Cryptosporidium parvum. Türkiye Parazitol Derg 27(1): 64-70.
Mac Kenzie, W. R, Hoxie, N. J., Proctor, M. E., Gradus, M. S., Blair, K. A., Peterson, D. E., Kazmierczak, J. J., Addis, D. G., Fox, K. R., Rose, J. B. (1994): A massive outbreak in Milwaukee of Cryptosporidium infection transmitted through the public water supply. N Engl J Med 331: 161–167.
Naumova, E. N., Egorov, A. I., Morris, R. D., Griffiths, J. K. (2003): The elderly and waterborne Cryptosporidium infection: gastroenteritis hospitalizations before and during the 1993 Milwaukee outbreak. Emerg Infect Dis 9(4): 418-425.
Horne, S., Sibal, B., Sibal, N., Green, H. K. (2017): Cryptosporidium outbreaks: identification, diagnosis, and management. Br J Gen Pract 67: 425–426.
Usluca, S., Aksoy. Ü. (2006): Su kaynaklı bir parazit: Cryptosporidium. DEÜ Tıp Fakültesi Dergisi 20 (1): 65-74.
Akyön, Y., Ergüven, S., Arıkan, S., Yurdakök, K., Günalp, A. (1999): Cryptosporidium parvum prevalence in a group of Turkish children. Turk J Pediatr 41(2): 189-196.
Farthing, M. (2000): Clinical aspects of human cryptosporidiosis. Contrib Microbiol 6: 50–74.
Robin, G., Fraser, D., Orr, N., Sela, T., Slepon, R., Ambar, R., Dagan, R., Le Blancq, S., Deckelbaum, R.J., Cohen, D. (2001): Cryptosporidium infection in Bedoin infants assesed by prospective evalution of anticryptosporidial antibodies and stool examination. Am J Epidemiol 153:194-201.
Diptyanusa, A., Sari, I. P. (2021): Treatment of human intestinal cryptosporidiosis: A review of published clinical trials. Int J Parasitol Drugs Drug Resist 17: 128-138.
Yılmaz, A. (2015): İshalli immünsupresif ve immünkompetan olgularda mikroskobik, serolojik ve moleküler yöntemlerle Cryptosporidium spp.’nin araştırılması. Doktora Tezi. Atatürk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Erzurum.
Sarıkaya, R. (2004): Cryptosporidium türlerinin tanımlanmasında yeni bir yaklaşım Ribotiplendirme. KEFAD 5(2): 13-26.
Centers for Disease Control and Prevention (CDC) (2018a): U.S. Foodborne Outbreaks of Cyclosporiasis—2000–2017 | Cyclosporiasis | CDC Erişim Tarihi:09.09.2021.
Li, J., Chui, Z., Qi, M., Zhang, L. (2020): Advances in cyclosporiasis diagnosis and therapeutic intervention. Front Cell Infect Microbiol 10:43.
Almeria, S., Cinar, H. N., Dubey, J. P. (2019): Cyclospora cayetanensis and cyclosporiasis: an update. Microorganisms 7: e317.
Li, J., Wang, R., Chen, Y., Xiao, L., Zhang, L. (2019): Cyclospora cayetanensis infection in humans: biological characteristics, clinical features, epidemiology, detection method, and treatment. Parasitology 8: 1–11.
Torres-Slimming, P. A., Mundaca, C. C., Moran, M., Quispe, J., Colina, O., Bacon, D. J., Lescano G. A., Gilman H.G. I., Blazes, D. L. (2006): Outbreak of cyclosporiasis at a naval base in Lima, Peru. Am J Trop Med Hyg 75(3): 546-548.
Shields, J. M., Olson, B. H. (2003): Cyclospora cayetanensis: a review of an emerging parasitic coccidian. Int J Parasitol 33(4): 371-391.
Abanyie, F., Harvey, R. R., Harris, J. R., Wiegand, R. E., Gaul, L., Desvignes-Kendrick, M., Irvin, K., Williams, I., Hall, R. L., Herwaldt, B., Gray, E. B., Qvarnstrom, Y., Wise, M. E., Cantu, V., Cantey, P. T., Bosch, S., Da Silva, A. J., Fields, A., Bishop, H., Wellman, A., Beal, J., Wilson, N., Fiore, A. E., Tauxe, R., Lance, S., Slutsker, L., Parise, M. (2015): 2013 multistate outbreaks of Cyclospora cayetanensis infections associated with fresh produce: focus on the Texas investigations. Epidemiol Infect 143: 3451–3458.
Casillas, S. M., Bennett, C., Straily, A. (2018): Notes from the field: multiple cyclosporiasis outbreaks - United States, 2018. MMWR Morb Mortal Wkly Rep 67: 1101–1102.
Centers for Disease Control and Prevention (CDC) (2021): Domestically Acquired Cases of Cyclosporiasis — United States, May–August 2021. 13.09.2021.
Ortega, Y. R., Sanchez, R. (2010): Update on Cyclospora cayetanensis, a food-borne and waterborne parasite. Clin Microbiol Rev 23(1): 218-234.
Huang, P., Weber, J. T., Sosin, D. M., Griffin, P. M., Long, E. G., Murphy, J. J., Kallick, C. (1995): The first reported outbreak of diarrheal illness associated with Cyclospora in the United States. Ann Intern Med 123(6): 409-414.
Rabold, J. G., Hoge, C., Shlim, D., Kefford, C., Rajah, R., & Echeverria, P. (1994): Cyclospora outbreak associated with chlorinated drinking water. Lancet 344 (8933): 1360-1361.
Strausbaugh, L. J., Herwaldt, B. L. (2000): Cyclospora cayetanensis: a review, focusing on the outbreaks of cyclosporiasis in the 1990s. Clin Infect Dis 31(4): 1040-1057.
Centers for Disease Control and Prevention (CDC) (1997a): Outbreak of cyclosporiasis-northern Virginia-Washington, DC-Baltimore, Maryland, metropolitan area, 1997. MMWR. Morbidity and mortality weekly report 46(30): 689-691.
Fleming, C. A., Caron, D., Gunn, J. E., Barry, M. A. (1998): A foodborne outbreak of Cyclospora cayetanensis at a wedding: clinical features and risk factors for illness. Arch Intern Med 158(10): 1121-1125.
Herwaldt, B. L., Ackers, M. L. (1997): An outbreak in 1996 of cyclosporiasis associated with imported raspberries. N Engl J Med 336(22): 1548-1556.
Herwaldt, B. L., Beach, M. J. (1999): The return of Cyclospora in 1997: another outbreak of cyclosporiasis in North America associated with imported raspberries. Ann Intern Med 130(3): 210-220.
Centers for Disease Control and Prevention (CDC) (1997b): Outbreaks of cyclosporiasis-United States, 1997. MMWR. Morbidity and mortality weekly report 46(20): 451-452.
Centers for Disease Control and Prevention (CDC) (1997c): Outbreaks of pseudo-infection with Cyclospora and Cryptosporidium-Florida and New York City, 1995. MMWR. Morbidity and mortality weekly report 46(16): 354-358.
Centers for Disease Control and Prevention (CDC) (1998): Outbreak of cyclosporiasis--Ontario, Canada, May 1998. MMWR. Morbidity and mortality weekly report 47(38): 806-809.
Lopez, A. S., Dodson, D. R., Arrowood, M. J., Orlandi Jr, P. A., da Silva, A. J., Bier, J. W., Hanauer, S. D., Kuster, R. L., Oltman, S., Baldwin, S. M., Won, K. Y., Nace, E. M., Eberhard, M. L., Herwaldt, B. L. (2001): Outbreak of cyclosporiasis associated with basil in Missouri in 1999. Clin Infect Dis 32(7): 1010-1017.
Döller, P. C., Dietrich, K., Filipp, N., Brockmann, S., Dreweck, C., Vonthein, R., Wagner-Wiening, C., Wiedenmann, A. (2002): Cyclosporiasis outbreak in Germany associated with the consumption of salad. Emerg Infect Dis 8(9): 992.
Ho, A. Y., Lopez, A. S., Eberhart, M. G., Levenson, R., Finkel, B. S., da Silva, A. J., Roberts, J. M., Orlandi, P. A., Johnson, C. C., Herwaldt, B. L. (2002): Outbreak of cyclosporiasis associated with imported raspberries, Philadelphia, Pennsylvania, 2000. Emerg Infect Dis 8(8): 783.
Bern, C., Arrowood, M. J., Eberhard, M., Maguire, J. H. (2002): Cyclospora in Guatemala: further considerations. J Clin Microbiol 40(2): 731-732.
Hoang, L. M. N., Fyfe, M., Ong, C., Harb, J., Champagne, S., Dixon, B., Isaac-Renton, J. (2005): Outbreak of cyclosporiasis in British Columbia associated with imported Thai basil. Epidemiol & Infect 133(1): 23-27.
Butcher, A. R., Lumb, R., Coulter, E., Nielsen, D. J. (1994): Coccidian/cyanobacterium–like body associated diarrhea in an Australian traveller returning from overseas. Pathology 26(1): 59-61.
Caldwell, K. N., Adler, B. B., Anderson, G. L., Williams, P. L., Beuchat, L.R. (2003): Ingestion of Salmonella enterica serotype Poona by a free-living nematode, Caenorhabditis elegans, and protection against inactivation by produce sanitizers. Appl Environ Microbiol 69(7): 4103-4110.
Centers for Disease Control and Prevention (CDC) (2004): Outbreak of cyclosporiasis associated with snow peas-Pennsylvania, 2004. MMWR. Morbidity and mortality weekly report 53(37): 876-878.
Mundaca, C. C., Torres-Slimming, P. A., Araujo-Castillo, R. V., Morán, M., Bacon, D. J., Ortega, Y., Gilman, R. H., Blazes, D. L. (2008): Use of PCR to improve diagnostic yield in an outbreak of cyclosporiasis in Lima, Peru. Trans R Soc Trop Med Hyg 102(7): 712-717.
Behera, B., Mirdha, B. R., Makharia, G. K., Bhatnagar, S., Dattagupta, S., Samantaray, J. C. (2008): Parasites in patients with malabsorption syndrome: a clinical study in children and adults. Dig Dis Sci 53(3): 672-679.
Ozdamar, M., Hakko, E., Turkoglu, S. (2010): High occurrence of cyclosporiasis in Istanbul, Turkey, during a dry and warm summer. Parasit Vectors 3(1): 1-3.
Shlim, D. R., Cohen, M. T., Eaton, M., Rajah, R., Long, E. G., Ungar, B. L. (1991): An alga-like organism associated with an outbreak of prolonged diarrhea among foreigners in Nepal. Am J Trop Med Hyg 45: 383–389.
Visvesvara, G. S., Moura, H., Kovacs-Nace, E., Wallace, S., Eberhard, M. L. (1997): Uniform staining of Cyclospora oocysts in fecal smears by a modified safranin technique with microwave heating. J Clin Microbiol 35: 730–733.
Garcia, L. S., Arrowood, M., Kokoskin, E., Paltridge, G. P., Pillai, D. R., Procop, G. W, Ryan, N, Shimizu R. Y., Visvesvara, G. (2018): Practical guidance for clinical microbiology laboratories: laboratory diagnosis of parasites from the gastrointestinal tract. Clin Microbiol Rev 31(1): e00025-17.
Wang, K. X., Li, C. P., Wang, J., Tian, Y. (2002): Cyclospora cayetanensis in Anhui, China. World J Gastroenterol 8(6): 1144-1148.
Guerrant, R. L., Van Gilder, T., Steiner, T. S., Thielman, N. M., Slutsker, L., Tauxe, R. V., Hennessy, T., Griffin, P. M., DuPont, H., Bradley Sack, R., Tarr P., Neill M., Nachamkin I., Reller L. B, Osterholm M. T, Bennish M. L., Pickering L. K. (2001): Practice guidelines for the management of infectious diarrhea. Clin Infect Dis 32: 331–350.
Gaafar, M. R., El-Zawawy, L. A., El-Temsahy, M. M., Shalaby, T. I., Hassan, A. Y. (2019): Silver nanoparticles as a therapeutic agent in experimental cyclosporiasis. Exp Parasitol 207: 107772. doi: 10.1016/j.exppara.2019.1 07772.
Ongerth, J. E., Johnson, R. L., MacDonald, S. C., Frost, F., Stibbs, H. H. (1989): Back-country water treatment to prevent giardiasis. Am J Public Health 79(12): 1633-1637.
Sterling, C. R., Ortega, Y. R. (2004): Cyclospora cayetanensis. In: Sterling, C. R., Adam, R. D. (eds.) The Pathogenic Enteric Protozoa: Giardia, Entamoeba, Cryptosporidium and Cyclospora. Kluwer Academic Publisher. pp. 43-57.
Dubey, J. P., Beattie, C. P. (1988): Toxoplasmosis of animals and man. CRC Press.
Dubey, J. P. (2007): The history and life cycle of Toxoplasma gondii. In: Weiss, L. M., Kim, K. (eds.) Toxoplasma gondii: The model Apicomplexan: Perspectives and methods. Academic Press. UK, pp.1-12.
Boris, S. (2007): Ninth International Congress on Toxoplasmosis. Ninth International Congress on Toxoplasmosis | National Agricultural Library (usda.gov). Erişim Tarihi: 20.04.2022.
Minuzzi, C. E., Fernandes, D. F, Portella, L. P., Braunig, P., Sturza, D. A. F., Giacomini, L., Salvagni, E., Riberio, J. S., Silva, C. R., Difante, C. M., Farinha, L. B., Menegolla, I. A., Gehrk, G., Dilkin, P., Sangioni, L. A., Mallmann, C. A., Vogel, F. S. F. (2021): Contaminated water confirmed as source of infection by bioassay in an outbreak of toxoplasmosis in South Brazil. Transbound Emerg Dis 68: 767–772.
Centers for Disease Control and Prevention (CDC) (2018b): Toxoplasmosis, Epidemiology and risk factors. CDC - Toxoplasmosis - Epidemiology & Risk Factors. Erişim Tarihi. 11.11.2021.
Cevizci, S., Bakar, C. (2013): Halk sağlığı bakışıyla Toxoplasma gondii. Turk J Public Health 11(1): 45-58.
Dubey, J. P., Lindsay, S. D., Speer, C. A. (1998): Structures of Toxoplasma gondii tachyzoites, bradyzoites, and sporozoites and biology and development of tissue cysts. Clin Microbiol Rev 11(2): 267-299.
Benenson, M. W., Takafuji, E. T., Lemon, S. M., Greenup, R. L., Sulzer, A. J. (1982): Oocyst-transmitted toxoplasmosis associated with ingestion of contaminated water. N Engl J Med 307 (11): 666-669.
Dubey, J. P. (2021): Outbreaks of clinical toxoplasmosis in humans: five decades of personal experience, perspectives and lessons learned. Parasit Vectors 14: 263.
Bowie, W. R., King, A. S., Werker, D. H., Isaac-Renton, J. L., Bell, A., Eng, S. B., Marion, S. A. (1997): Outbreak of toxoplasmosis associated with municipal drinking water. Lancet 350: 173-177.
Keenihan, S. H, Schetters. T., Taverne. J. (2002): In brief. Parasites at the crossroads. Trends Parasitol 18(5): 203-204.
Minuzzi, C. E., Portella, L. P., Braünif, P., Sangioni, L. A., Ludwig, A., Ramos, L. S., Pacheco, L., Silva, C. R., Pacheco, F. C., Menegolla, I. A., Farinha, L. B., Kist, P. P., Bregano, R. M., Nino, B. S. L., Martins, F. D. C., Monica, T. C., Ferreira, F. P., Britto, I., Signori, A., Medici, K. C., Freire, R. L., Garcia, J. L., Navarro, I. T., Difante, C. M., Vogel, F. S. F. (2020): Isolation and molecular characterization of Toxoplasma gondii from placental tissues of pregnant women who received toxoplasmosis treatment during an outbreak in southern Brazil. PLoS One 15(1): e0228442.
Palanisammy, M., Phill, M., Madhavan, B., Balasundaram, M. B., Andavar. R., Venkatapathy, N. (2006): Outbreak of oculer toxoplasmosis in Coimbatore, India. Indian J Ophthalmol 54: 129-131.
Doganci, L., Tanyuksel, M., Araz, E. R., Besirbellioglu, B. A., Erdem, U., Ozoguz, C. A., Yucel, N., Ciftcioglu, A. (2006): A probable outbreak of toxoplasmosis among boarding school students in Turkey. Clin Microbiol Infect 12: 672–674.
Altıntaş, N. (2008): Parasitic zoonotic diseases in Turkey. Vet Ital 44 (4): 633-646.
İnci M., Yağmur, G., Aksebzeci, T., Kaya, E., Yazar, S. (2009): Kayseri’de kadınlarda Toxoplasma gondii seropozitifliğinin araştırılması. Türkiye Parazitol Derg 33 (3): 191 -194.
Yücesan, B., Özkan, Ö. (2018): Suda Toxoplasma gondii analizi ve yeni bir yaklaşım: İlmiğe Dayalı İzotermal Amplifikasyon tekniği. Eurasian JHS 1(1): 30-37.
Kolören, Z., Demirel, E. (2013): Investigation on Toxoplasma gondii in surface and drinking water samples from Amasya by Nested Polymerase Chain Reaction. JABS 7 (2): 10-13.
Demirel, E., Kolören, Z., Karaman, Ü., Ayaz, E. (2013): Giresun il merkezi ve ilçelerinden alınan yüzeysel su örneklerinde Toxoplasma gondii’nin standart PZR yöntemiyle tespit edilmesi. 18. Ulusal Parazitoloji Kongresi, Denizli, Türkiye, Özet Kitabı.
Demirel, E. (2014): Ordu ve Giresun illerinden alınan su örneklerinde Toxoplasma gondii’nin moleküler teknikler kullanılarak tespit edilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Ordu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Ordu.
Renold, C., Sugar, A., Chave, J. P., Perrin, L., Delavelle, J., Pizzolato, G., Burkhard P., Gabriel V., Hirschel, B. (1992): Toxoplasma encephalitis in patients with the acquired immunodeficiency syndrome. Medicine 71(4): 224-239.
Keskin, D., Toroğlu, S. (2017): Toxoplazma gondii’nin insan ve hayvan sağlığı açısından önemi. DÜBİTED 5: 582-599.
Luft, B. J., Remington, J. S. (1992): Toxoplasmic encephalitis in AIDS. Clin Infect Dis 15(2): 211-222.
Dumanlı, N., Aktaş, M. (2010): Toxoplasmatidae (Toxoplasma, Neospora). In: Dumanlı, N., Karaer, Z. (eds.) Veteriner Protozooloji, Medisan Yayın Evi. Ankara, pp. 119-135.
Çağrı, B. M. (2019): Toxoplasmozis (Toxoplasma gondii Paraziti Hastalığı) , ^https://evrimagaci.org/toksoplazmoz-t-gondii-paraziti-hastaligi-5522^(11 Eylül 2019).
Yukarı A. B. (2015): Entamoebidae, Hartmannellidae, Vahlkampfiidea. In: Dumanlı, N., Karaer, Z. (eds.) Veteriner Protozooloji, 2. Baskı, Medisan Yayın Evi. Ankara, pp. 59-75.
Salem, H. (2003): Issues in chemical and biological terrorism. Int J Toxicol 22(6): 465-471.
Özçelik, S., Malatyalı, E. (2008): Amebiyaz ve virulans faktörlerinin Entamoeba histolytica patogenezindeki rolü. THDBD 65 (3): 139-148.
Ackers, P. J., Mirelman, D. (2006): Progress in research on Entamoeba histolytica pathogenesis. Curr Opin Microbiol 9(4): 367–373.
Stanley, S.L. (2003): Amoebiasis. Lancet 361:1025-1034.
Bashyal, B., Li, L., Bains, T., Debnath, A., LaBarbera, D. V. (2017): Larrea tridentata: A novel source for anti-parasitic agents active against Entamoeba histolytica, Giardia lamblia and Naegleria fowleri. PLoS Negl Trop Dis 11(8): e0005832.
Salit, I. E., Khairnar, K., Gough, K., Pillai, D. R. (2009): A possible cluster of sexually transmitted Entamoeba histolytica: Genetic analysis of a highly virulent strain. Clin Infect Dis 49: 346–353.
Toroğlu, S., Kılınç, F., Yılmaz, M., Keskin, D. (2018): Entamoeba histolytica’nın insan ve hayvan sağlığı açısından önemi. DÜBİTED 6(1): 275-291.
Arslan, M. O., Sari, B., Kulu, B., Mor, N. (2008): The prevalence of intestinal parasites in children brought to the Kars Maternal and Children's Hospital with complaints of gastrointestinal symptoms. Türkiye Parazitol Derg 32(3): 253-256.
Turhan, E., İnandı, T., Çetin, M., Taş, S. (2009): Hatay ili Çocuk Esirgeme ve Yetiştirme Kurumlarında kalan çocuklarda bağırsak parazitlerinin dağılımı. Türkiye Parazitol Derg 33 (1): 59 – 62.
Yılmaz, A., Dicle, Y., Aydın, A., Göz, Y (2014): Hakkâri İli Akçalı Yatılı İlköğretim Bölge Okulu (YİBO) öğrencilerinde bağırsak parazitlerinin yaygınlığı. MSU Fen Bil Dergi 2(1): 201-205.
Ali, I. K. M., Haque, R., Siddique, A., Kabir, M., Sherman, N. E., Gray, S. A., Cangelosi, G. A., Petri, W. A. (2012): Proteomic analysis of the cyst stage of Entamoeba histolytica. PLoS Negl Trop Dis 6(5):e1643.
Fotedar, R., Stark, D., Beebe, N., Marriott, D., Ellis, J., Harkness, J. (2007): PCR detection of Entamoeba histolytica, Entamoeba dispar, and Entamoeba moshkovskii in stool samples from Sydney, Australia. J Clin Microbiol 45(3): 1035-1037.
Uslu, H., Aktaş, O., Uyanık, M. H. (2016): Comparison of various methods in the diagnosis of Entamoeba histolytica in stoll and serum specimens. Eurasian J Med 48: 124-129.
Hökelek, M. (2017): Gastrointestinal Sistem Örneklerine Yaklaşım: Paraziter Etkenler. https://www.google.com.tr/amp/docplayer.biz.tr/amp/15811984-Gastrointestinal sistem orneklerine-yaklasim-paraziter-etkenler.ht
Aykan, B., Çağlar, K., & Kuştimur, S. (2005): Gaita örneklerindeki protozoonların trikrom boyası kullanılarak değerlendirilmesi. Türkiye Parazitol Derg 29(1): 34-38.
Alver, O., Topaç, T., Töre, O. (2015): Entamoeba histolytica tanısında iki metodun (Enzyme Linked Immunosorbent Assay (ELISA) ve Nativ-Lugol) değerlendirilmesi. Türkiye Parazitol Derg 39(3): 185-189.
Ünver, A., Oyur, T., Kurt, Ö., Özensoy Töz, S., Turgay, N. (2012): Ocak 2010-Haziran 2011 tarihleri arasında Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Parazitoloji polikliniğinde saptanan E. histolytica/dispar olguları. Kafkas Univ Vet Fak Derg 18 (Suppl-A): 201-204.
Delialioğlu, N., Aslan, G., Öztürk, C., Bayer, M., Emekdaş, G. (2004): Mersin ilinde ilkokul çocuklarında Entamoeba histolytica antikorlarının araştırılması. Türkiye Parazitol Derg 28(4): 185-188.
Dennis, D. T., Smith, R. P., Welch, J. J., Chute, C. G., Anderson, B., Herndon, J. L., von Reyn, C. F. (1993): Endemic giardiasis in New Hampshire: a case-control study of environmental risks. J Infect Dis 167(6): 1391-1395.
Gönülalan, Z., Ertaş Onmaz, N., Hızlısoy, H., Al, S., Yıldırım, Y. (2018): Giardiazis. In: Doğruer, Y. (eds.) Gıda Kaynaklı Paraziter Hastalıklar. Turkiye Klinikleri. Ankara, pp. 14-22.
Fletcher, S. M., Stark, D., Harkness, J., Ellis, J. (2012): Enteric protozoa in the developed world: a public health perspective. Clin Microbiol Rev 25 (3): 420–449.
Pappas, G., Panagopoulou, P., Christou, L., Akritidis, N. (2006): Category B potential bioterrorism agents: bacteria, viruses, toxins, and foodborne and waterborne pathogens. Infect Dis Clin North Am, 20 (2): 395-421.
Chakarova, B. (2010): Comparative evaluation of the diagnostic methods for detection of Giardia intestinalis in human fecal samples. Trakia J Sci 8 (2): 174-179.
Roxström-Lindquist, K., Palm, D., Reiner, D., Ringqvist, E., Svärd, S. G. (2006): Giardia immunity–an update. Trends Parasitol 22(1): 26-31.
Yürük, M. (2003): Giardia lamblia bulunan okul çağı çocuklarda immunoglobuline düzeyinin araştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Parazitoloji Anabilim Dalı, Adana.
WHO (1996): The World Health Report 1996, Fighting Disease Fostering Development, Geneva.
Conners, E. E., Miller, A. D., Balachandran, N., Robinson, B. M., Benedict, K. M. (2021): Giardiasis Outbreaks — United States, 2012–2017. Weekly 70(9): 304–307.
Ertem, M., İnandı, T., Çan, G., Ergör, A., Şaşmaz T., Ayaoğlu, F. V. (2012): HASUDER Türkiye Halk Sağlığı Raporu. Halk Sağlığı Uzmanları Derneği.
Ak, M., Türk, M., Güneş, K. (2007): Giardiosis. In: Özcel, M. A. (eds.) Özcel’in Tıbbi Parazit Hastalıkları. Meta Basım. İzmir.
Kırkkoyun Uysal, H., Akgül, Ö., Purisa, S., Öner, Y. A. (2014): İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi’nde 25 yıllık intestinal parazit prevalansı: Retrospektif bir çalışma. Turkiye Parazitol Derg 38: 97-101.
Seferoğlu, O., Kolören, Z., Karaman, Ü., Ayaz, E. (2013): Giresun il merkezi ve ilçelerinden alınan yüzeysel su örneklerinde Giardia intestinalis’in Nested PZR yöntemiyle tespit edilmesi. 18. Ulusal Parazitoloji Kongresi, Denizli, Türkiye, Özet Kitabı.
Seferoğlu, O., Kolören, Z. (2014): Samsun ili ve ilçelerinden alınan yüzeysel ve içme suyu örneklerinde Giardia intestinalis’in Nested PCR yöntemi ile araştırılması. 22.Ulusal Biyoloji Kongresi, Eskişehir, Türkiye, Özet Kitabı.
Seferoğlu, O. (2014): Samsun ve Giresun illerinden alınan su örneklerinde Giardia intestinalis’in moleküler teknikler kullanılarak tespit edilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Ordu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Ordu.
Yaman Karadam, S.Y. (2014): Dışkıda Giardia intestinalis tanısında üç yöntemin (mikroskobik inceleme, direkt floresan antikor testi, immunokromatografik yöntem) karşılaştırmalı olarak değerlendirilmesi. Doktora Tezi. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimler Enstitüsü, Aydın.
Özekinci, T., Uzun, A., Suay, A., Elçi, S., Akpolat, N., Atmaca, S. (2005): Giardiasisin tanısında Enzym İmmun Assay (EIA) ve direkt inceleme yöntemlerinin karşılaştırılması. Türkiye Parazitol Derg 29(2): 89-92.
Kuman, H. A., Altıntaş, N. (1996): Protozoon hastalıkları. Ege Üniversitesi Basımevi. İzmir. pp. 60-68.
Morch, K., Hanevik, K. (2020): Giardiasis treatment: an update with a focus on refractory disease. Curr Opin Infect Dis 33:355–364.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2022 Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
